Die Liquidierung des Lagers Żabikowo / Posen

Denkmal in Żabikowo (Niemals Krieg)

Stein, wo 80 Kranken von Gefangenen ermordet wurden und verbrannt.

Im Januar 1945, während der Liquidierung, wurde das Lager Żabikowo (Polizeigefängnis der Sicherhaitspolizei und Arbeitserziehungslager Posen-Lenzingen) in Brand gesetzt, zuvor wurden einige der Gefangenen mit dem Zug, einige zu Fuß, in das Lager Sachsenhausen evakuiert. Auf dem Gelände des Lagers fanden etwa 80 Häftlinge Verbrennungsreste.

Im Januar 1945 im Zusammenhang mit der bevorstehenden Poznan in Richtung der Offensive der Roten Armee, stellte die Lagerleitung über die Spuren des Verbrechens zu entfernen und die Räumung des Lagers in Żabikowo. Am Freitag, den 19. Januar 1945 um 19 wurden alle kranke Häftlinge in die Baracke H verlegt. Etwa 50 Häftlinge wurden ernannt, um alle Lagerunterlagen auf dem Platz zu führen. Auf dem Platz wurden Fässer mit Benzin und Öl aufgestellt. Etwa 20 unbekannte SS-Häftlinge kamen ins Lager. Die Evakuierung des Lagers begann nachts von Freitag bis Samstag (dh vom 19. bis 20. Januar 1945). Eine Kolonne von etwa 400-450 Gefangenen wurde gebildet, die zum Bahnhof in Luboń geleitet wurde, von wo aus der Transport in drei versiegelten Güterwagen in das Konzentrationslager in Sachsenhausen ging, das er nach zwei Tagen erreichte. Am Zielbahnhof wurden 37 Gefangene aus den Waggons entfernt. Unterdessen wurden die Evakuierungs- und Liquidierungsmaßnahmen in Żabikowo fortgesetzt. Die im Lager verbliebenen Gefangenen hörten die Schreie der Menschen in der Baracke der Entlassungen; sie verstummten nach einer Reihe von Gewehren, die in ihr Inneres gerichtet waren. Am Morgen des 20. Januar 1945 wurde eine zuvor benannte Gruppe von Häftlingen zur Arbeit vor Barak J. geschickt. Es waren dort mehrere Männer tot, die als deutsche Deserteure anerkannt waren. Und vor der H-Baracke lagen die Leichen von Häftlingen aus der Krankenstation. Sie wurden angewiesen, die Leichen verstorbener Häftlinge auf den Platz vor der Abgangszelle zu bringen und in einen brennenden Haufen zu werfen. Andere Kranken wurden auf den Platz gebracht und getötet, wahrscheinlich von der erwähnten SS-Sondergruppe, die am Vortag in Żabikowo angekommen war. Auf diese Weise wurden Körper von etwa 40 bis 50 Menschen verbrannt. Die übrigen Häftlinge verließen das Lager an diesem Tag. Die gebildete Gruppe machte sich auf einen zweiwöchigen Marsch nach Sachsenhausen. Die SS-Wache setzte weitere Lagergebäude in Brand. Während des Marsches wurden die Schwachen und Erschöpften getötet. Auf diese Weise starb unter anderem 18 Gefangene wurden in der Nähe des Forsthauses in Łomnica bei Nowy Tomyśl erschossen. 208 Menschen kamen schließlich in Sachsenhausen an. Politische Häftlinge wurden noch weiter in das Konzentrationslager Ravensbrück geschickt. Am 22. Januar 1945 auf den Trümmern des Lagers in der letzten Żabikowo kam er, Nummerierung 33 Personen eine Gruppe von Gefangenen aus der Nähe von Makow Mazowiecki. Diese SS-Männer wurden auf dem Friedhof in Żabikowo erschossen. Es war der letzte von den Deutschen begangene Mord an den Gefangenen, deren Schicksal an die Stelle der Hinrichtung in Żabikowo geriet. Am 26. Januar 1945 kamen die sowjetischen Truppen der Zweiten Belarussischen Front am Nachmittag nach Żabików und besetzten Luboń und Umgebung.

W styczniu 1945 r., w związku ze zbliżającą się w kierunku Poznania ofensywą Armii Czerwonej, obozowe władze przystąpiły do zacierania śladów zbrodni i ewakuacji obozu w Żabikowie. W piątek 19 stycznia 1945 r. około godz. 19 przeniesiono wszystkich chorych więźniów do baraku H. Około 50 więźniów wyznaczono do znoszenia na plac całej dokumentacji obozowej. Na placu ustawiono beczki z benzyną i ropą. Do obozu przybyło do około 20 nieznanych więźniom esesmanów. Ewakuacja obozu rozpoczęła się nocą z piątku na sobotę (tj. z 19 na 20 stycznia 1945 r.). Uformowano kolumnę liczącą około 400-450 więźniów, którą skierowano na stację kolejową w Luboniu, skąd w 3 zaplombowanych wagonach towarowych transport wyruszył do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, do którego dotarł po dwóch dniach. Na stacji docelowej z wagonów wyniesiono ciała 37 więźniów. W Żabikowie tymczasem trwała nadal akcja ewakuacji i likwidacji. Pozostali w obozie więźniowie słyszeli krzyki ludzi zgromadzonych w baraku zwolnień; ucichły one po serii z karabinów skierowanych do jego wnętrza. Nad ranem, 20 stycznia 1945 r., wyznaczona wcześniej grupa więźniów została skierowana przed barak J, gdzie leżały trupy kilkunastu mężczyzn, rozpoznanych jako dezerterzy niemieccy, a przed barakiem H ciała więźniów z izby chorych. Otrzymali rozkaz przeniesienia ciał zmarłych więźniów na plac przed Abgangszelle  i wrzucenia ich do płonącego stosu. Inni chorzy doprowadzani byli na plac i zabijani, prawdopodobnie przez wspomnianą specjalną grupę operacyjną SS, która przybyła do Żabikowa dzień wcześniej. Z relacji więźniów wynika, że w ten sposób spalono ciała około 40-50 osób. Zamordowano około 80 więźniów, głównie chorych i niezdolnych do marszu. Pozostali przy życiu więźniowie tego dnia, około godz. 5 opuścili w kolumnie ewakuacyjnej obóz; kolejno tworzyło ją blisko 50 kobiet z części politycznej, 120 z baraku E, następnie więźniowie (łącznie około 320) z baraków G i F. Tak sformowana grupa przeszła obok palących się zwłok, patrząc z przerażeniem, jak wachmani podpalają kolejne budynki obozowe, i ruszyła w dwutygodniowy marsz w kierunku Sachsenhausen. Podczas marszu zabijano słabych i wyczerpanych. W ten sposób zginęło m.in. 18 więźniów -zastrzelono ich w okolicach leśniczówki w Łomnicy, koło Nowego Tomyśla. Do Sachsenhausen dotarło ostatecznie 208 osób. Więźniarki polityczne skierowano jeszcze dalej, do obozu koncentracyjnego w Ravensbruck. W dniu 22 stycznia 1945 r. na pogorzelisko obozu w Żabikowie przybyła ostatnia, licząca 33 osoby grupa więźniów, z okolic Makowa Mazowieckiego. Eskortujący te grupę esesmani rozstrzelali wszystkich na cmentarzu w Żabikowie. Był to ostatni mord dokonany przez Niemców na więźniach, których los rzucił w miejsce kaźni w Żabikowie. Dnia 26 stycznia 1945 r. po południu wkroczyły do Żabikowa wojska radzieckie II Frontu Białoruskiego, zajmując Luboń i okolice.