Die Polinnen in KZ Ravensbrück

Opfer von KZ Ravensbrueck 

Tafel am Gedenken an die Polinnen in Ravensbrueck

Das KZ Ravensbrück war ausschließlich für Frauen. Es wurde im März 1939 in der Nähe der Stadt Fürstenberg in Mecklenburg gegründet. Über 132.000 Frauen und Kinder aus 27 Nationalitäten kamen durch das Lager, von denen 92.000 getötet wurden. Außerdem wurden etwa 20.000 Männer und etwa 1.000 Mädchen in Außenlagern untergebracht. Die Häftlinge von Ravensbrück waren sowohl zahlreiche politische Häftlinge (u.a polnische Frauen, Deutsche, Sorben) als auch jüdische Frauen, Sinti, Roma-Frauen, Zeugen Jehovas sowie Lesben und Prostituierte. Dank der polnischen Widerstandsbewegung unter den Gefangenen gelang es uns, mit 25.028 Familiennamen ein Fragment der Zugeliste ins Lager zu bringen. Unter ihnen waren 24,9% polnische Frauen, 19,9% - Deutsche, darunter slawische Minderheiten in Deutschland Sorben, 15,1% - jüdische Frauen, 15% - Russen, 7,3% - französische Frauen, 5,4% Frauen Roma- und Sinti-Nationalität, und 12,4% sind Frauen anderer Nationalitäten. Unter anderem kamen viele polnische Frauen aus den Einheiten der Heimatarmee (AK) und nach dem Warschauer Aufstand hierher. Es gab viele Kinder unter den Gefangenen.

Die Zahl der polnischen Frauen wird auf etwa 40.000 geschätzt, von denen nur 8.000 überlebten. Das Leben hat 32 000 verloren, vergast, viele Hunderte sind gestorben. Die ersten polnischen Frauen wurden in das Lager am 23. September 1939 gebracht. Sie waren Bildungs- und Sozialaktivistinnen polnischen Unternehmen aus Deutschland (die Mitglieder der „Vereinigung der Polen in Deutschland", Polnische Pfadfinder Verband in Deutschland, Aktivisten der „Rodła“, Lehrerinnen der polnischen Sprache). Sie stammten aus dem Lebuser Land, aus Westfalen, Schlesien, den Grenzbezirken (Bytom und Lębork), Ostpreußen und Berlin. Aus den besetzten Gebieten erfolgte jedoch am 2. November 1939 der erste Transport von polnischen Frauengefangenen aus Pabianice. Polnische Frauen aus Pommern wurden als Fanatiker des Feindes Polens (deutsch: Fanatische Polin) von der spezialle Liste. Sie waren Mitglieder der polnischen Westunion (Polski Związek Zachodni), die jüngeren gehörten der militärischen Vorbereitung (Przysposobienie Wojskowe) an. Die überwiegende Mehrheit der polnischen Gefangenen Gemeinschaft war eine Gruppe von Intellektuellen: Lehrerinnen, Universitätsprofessoren, Aristokratie, gewählte Beamte, Gymnasiasten, Ärztinnen, etc., die die überwiegende Mehrheit in Arbeit unter Tage beschäftigt waren. Vor dem Hintergrund der übrigen Gemeinschaft zeichneten sich polnische Frauen durch eine hohe persönliche Würde aus, die von den Deutschen selbst wahrgenommen wurde.

Eine besondere Gruppe unter allen weiblichen Gefangenen in diesem Lager waren 74 pseudomedizinisch operierte polnische Frauen aus dem Transport Lublin-Warschau. In Ravensbrück wurden 1942-1944 kriminelle pseudomedizinische Operationen fast ausschließlich an jungen polnischen Frauen, politischen Häftlingen, durchgeführt. Sie wurden einer Knochen- und Muskeloperation unterzogen, darunter 74 polnische Frauen, von denen viele überlebten und Krüppel wurden. Gefangene wurden für Sklavenarbeit im Lager und außerhalb verwendet - in den Waffenfabriken (etwa 100 "Fabrik" -Kommandos). Ab Anfang 1942 wurden kranke, alte und verkrüppelte Häftlinge in kleinen Transporten in Gaskammern außerhalb des Lagers gebracht. Im April 1943 wurde ein Krematorium gebaut und im Sommer 1944 eine Gaskammer. 1941 gründeten die Nazis in der Nähe des Frauenlagers ein Männerlager, dessen Häftlinge zur Erweiterung beider Lager genutzt wurden (zusammen mit dem sogenannten Industriehofen, wo verschiedene Werkstätten der Sklavenarbeit von Gefangenen untergebracht waren). Über 20.000 Gefangene durchliefen das Männerlager, darunter rund 6,5 tausend Polen. In den Monaten August und September 1944 wurden etwa 12.000 aus dem Warschauer Aufstand evakuierte Polinnen nach Ravensbrück gebracht. Gefangene starben an Hunger, Kälte, Erschöpfung, Krankheit. Sie wurden einzeln und in Massen ermordet. Ab 1941 kam es zu wiederholten Hinrichtungen, bei denen etwa 200 polnische Frauen und Mädchen getötet wurden. Massenerschießungen betrafen insbesondere Frauen aus dem polnischen Widerstand und jüdische Frauen. Im April 1945 wurden infolge der Verhandlungen des Internationalen Roten Kreuzes und des Schwedischen Roten Kreuzes 4.600 polnische Frauen und einige französische Frauen nach Schweden geschickt. Zehntausende von Frauen, die im Lager verblieben, raste die SS in den sogenannten Nordwesten "Tod-Marsch". Das Lager, in dem nach der letzten Evakuierung nur noch schwerkranke (ca. 3 Tausend) und medizinisches und pflegerisches Personal übrig blieb, wurde am 30. April 1945 von Einheiten der 49. Armee der 2. Belarussischen Front befreit.

Obóz był przeznaczony wyłącznie dla kobiet. Założono go w marcu 1939 roku w pobliżu miasta Fürstenberg w Meklemburgii. Przez obóz przeszło ponad 132 tysiące kobiet  i dzieci z 27 narodowości, z których zginęło około 92 tysiące. Dodatkowo w podobozach umieszczono ok. 20 000 mężczyzn i ok. 1000 dziewcząt.Więźniarkami Ravensbrück były zarówno liczne więźniarki polityczne (m.in. Polki, Niemki,Serbołużyczanki), jak i Żydówki, Sinti, kobiety narodowości romskiej, Świadkowie Jehowy, a także lesbijki i prostytutki. Dzięki działalności polskiego ruchu oporu wśród więźniarek, udało się zachować fragment księgi przyjęć (Zugangliste) do obozu z 25 028 nazwiskami. Wśród nich 24,9% to Polki, 19,9% – Niemki w tym zaliczane do słowiańskiej mniejszości w Niemczech Serbołużyczanki, 15,1% – Żydówki, 15% – Rosjanki, 7,3% – Francuzki, 5,4% to kobiety narodowości romskiej i Sinti oraz 12,4% to kobiety innych narodowości.

Między innymi wiele Polek trafiło tu z oddziałów Armii Krajowej oraz po Powstaniu Warszawskim. Wśród więźniarek było wiele dzieci.

Liczbę Polek szacuje się na ok. 40 tysięcy, z tego przeżyło zaledwie 8 tys. czyli życie straciło 32 tysiące,  zagazowano, wiele setek zmarło Natomiast pierwsze Polki zostały przywiezione do obozu 23 września 1939 r. Były to działaczki oświatowe i społeczne towarzystw polskich z terenu Niemiec (członkinie "Związku Polaków w Niemczech", Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech, działaczki spod znaku "Rodła", nauczycielki języka polskiego). Pochodziły z Ziemi Lubuskiej, Westfalii, Śląska, powiatów nadgranicznych (bytomskiego i lęborskiego), Prus Wschodnich, Berlina. Natomiast z terenów okupowanych pierwszy transport Polek - więźniarek miał miejsce 2 listopada 1939 r. z Pabianic. Polki z Pomorza były aresztowane z listy, jako fanatyczki polskości (niem. Fanatishe Polin), wrogo usposobione do państwa niemieckiego. Były one członkiniami Polskiego Związku Zachodniego, młodsze należały do Przysposobienia Wojskowego. Znakomita większość polskiej społeczności więźniarskiej stanowiła grupa inteligencji: nauczycielki, profesorki uniwersytetów, arystokracja, urzędniczki, uczennice gimnazjum, lekarki itp., które w ogromnej większości zaangażowane były w pracę konspiracyjną. Na tle pozostałej społeczności Polki odróżniały się wysoką postawą godności osobistej, co zauważali sami Niemcy

Szczególną grupę wśród wszystkich kobiet więźniarek tego lagru stanowi 74 pseudomedycznie eksperymentalnie operowane Polki z transportu lubelsko-warszawskiego. W latach 1942-1944 w Ravensbrück przeprowadzono pod przymusem zbrodnicze operacje pseudomedyczne prawie wyłącznie na młodych Polkach, więźniarkach politycznych. Operacjom kostnym i mięśniowym poddano 86 więźniarek, w tym 74 Polki, przy czym wiele z tych co przeżyły, zostało kalekami. Więźniarki były wykorzystywane do pracy niewolniczej w obozie i poza nim-w fabrykach przemysłu zbrojeniowego (około 100 "komand" fabrycznych). Od początku 1942 roku więźniarki chore, stare i  kaleki wysyłano w małych transportach do komór gazowych, poza obóz. W kwietniu 1943 roku wybudowano krematorium, a w lecie 1944 komorę gazową. W 1941 roku, w pobliżu obozu kobiecego, hitlerowcy założyli obóz męski, którego więźniowie byli używani do rozbudowy obydwu obozów (wraz z tzw. Industriehofen, gdzie mieściły się różnego rodzaju warsztaty niewolniczej pracy więźniarek). Przez obóz męski przeszło ponad 20 tysięcy więźniów, w tym około 6,5 tysięcy Polaków. W miesiącach sierpniu i wrześniu 1944 r. do Ravensbrück przywieziono około 12 000 Polek ewakuowanych z powstańczej Warszawy. Więźniarki umierały z głodu, zimna, wycieńczenia, chorób. Były mordowane pojedynczo i masowo. Od 1941 roku miały miejsce wielokrotne egzekucje, w których ofiarą padło około 200 polskich kobiet i dziewcząt. Masowe egzekucje dotyczyły w szczególności kobiet z polskiego ruchu oporu oraz Żydówek. W kwietniu 1945 roku, w wyniku pertraktacji prowadzonych przez Międzynarodowy oraz Szwedzki Czerwony Krzyż, wywieziono do Szwecji 4 600 Polek i nieliczne Francuzki. Dziesiątki tysięcy kobiet, które pozostały w obozie, SS pędziło w kierunku północno - zachodnim w tzw. "marszach śmierci". Obóz, w którym po ostatecznej ewakuacji zostały tylko ciężko chore (około 3 tysięcy) oraz personel lekarski i pielęgniarski, został oswobodzony 30 kwietnia 1945 roku przez jednostki 49 Armii 2 Frontu Białoruskiego.